Putniče, kad dodješ u Župu, bilo da u nju dodješ sa severa ili juga, sa istoka ili zapada, znaj da si dobrodošao gost u ovom blagoslovenom kraju. Stigao si u prestonicu loze i vina, u Župu Aleksandrovačku.
Ovde je vinova loza čvrsto isprepletala svoj žpvot sa čovekom na ovom prostoru gde se zajedno raduju i tuguju stolećima i gde su pustili duboke korene.
Srbija je otadžbina, Župa domovina, a vino sudbina vrednih i časnih ljudi, u čijem je genetskom kodu upisana neizmerna ljubav prema najsladjem voću - groždju i najlepšem od svih pića - vinu.
Dobrodošli!
       

Dobrodošli u Župu,
Župu Aleksandrovačku,
gde se možete upoznati i
sa istorijom razvoja
vinogradarsta i vunarstva,
ali i istorijom same srpske državnosti,
jer ovde je i Knez Lazar
imao vinograde i
sa ovih prostora vino pio.
Posetite nas,
a mi ćemo Vaš boravak u Župi
učiniti nezaboravnim.
DOBRODOŠLI
Manastir Drenča, sa crkvom posvećenom Vavedenju Presvete Bogorodice, nalazi se u živopisnom predelu aleksandrovačke Župe.
Naziv manastira potiče od istoimenog sela u kome je podignuta ova svetinja. Narod ovaj manastir naziva još i Dušmanica.
Manastir je u drugoj polovini XIV veka podigao monah Dorotej sa sinom Danilom, koji je bio i prvi iguman.
Crkva pripada moravskoj graditeljskoj školi. Osnova je u obliku trikonhosa, razvijene varijante upisanog krsta, sa slobodnim stupcima koji nose kupolu. Živopis nije očuvan.

Manastir Rudenica se nalazi u blizini Aleksandrovca kod sela Rudenice i pripada eparhiji Žičkoj Srpske pravoslavne crkve.Podigli su ga vlastelin Vukašin i njegova supruga Vukosava,krajem XIV i početkom XV veka,a njegov živopis je nastao između 1402. i 1405.godine.Manastirska crkva,posvećena svetom Iliji,ima osnovu trikonhosa sažetog oblika i pripada Moravskom stilu.Tokom narednih vekova crkva je porušena i napuštena,a obnovljena je 1936.godine.
Radovi na zaštiti njenog živopisa su urađeni 1971.godine,dok joj je arhitektura konzervirana 1996.godine.Danas se nalazi pod zaštitom republike Srbije,kao spomenik kulture od velikog značaja.

Freska Stefana i Vuka Lazarevića iz manastirske crkve

Srednjevekovni grad Koznik podignut je na mestu gde je verovatno već i u antičko doba postojalo utvrđenje. Koznik ima dominantni položaj nad celim predelom, koji se i danas naziva Rasinom. Od samog grada, čija je osnova nepravilnog oblika, očuvani su zidovi sa tri četvrtaste kule velikih razmera i sa nekoliko manjih, od kojih neke još samo delimično postoje.
Koznik spada među nekoliko najočuvanijih srednjevekovnih utvrđenja na području Srbije. Grad je u ruševinama, ali na osnovu naučnih analiza, moguće je vrlo precizno utvrditi njegov izgled od 14. veka pa nadalje. Iako se pretpostavlja da je Koznik bio aktivno utvrđenje još za vreme Kelta i Rimljana, ostaci koji su danas očuvani uglavnom pripadaju 14. veku i padaju u vreme kriza koje nastaju prodiranjem Turaka na Balkan što je dovelo do fortifikacijskih radova na mnogim utvrđenjima, što je na Kozniku nesumnjivo i vidljivo. Zna se pouzdano da je u vreme Lazara Hrebeljanovića Koznik bio grad u kome je on često boravio a kasnije za vreme njegovog naslednika Stefana Lazarevića bio u posedu njegovog čelnika Radiča Postupovića, u narodnoj pesmi opevanog kao Oblačić Rade i Rajko od Rasine, i to je prva istorijska ličnost vezana za ovu tvrđavu jer je pored Koznika imao više desetina sela u svom feudu i istakao se gradeći crkve, pre svega Milentiju, manastir ispod Koznika u dolini Bašicke reke.
Milentija je relativno dobro očuvana i bila je vrlo raskošna, to potvrđuju iskopavanja koji su vršeni na ovom lokalitetu. Bila je, za to vreme, raskošno građena. Radič je nesumnjivo radio na utvrđivanju i dogradnji Koznika jer je živeo i u vreme despota Đurđa Brankovića i njegove žene Jerine kada se u Srbiji godinama danonoćno radilo na obnovi i gradnji novih tvrđava, kao na primer najveće tvrđave tog vremena, Smedereva. Veliki kuluci nametnuti na narod opevani su u mnogim pesmama, a despotica Jerina smatrana je glavnim krivcem za velike patnje koje je narod trpeo. To je svakako razlog da Koznik ima i drugo ime i u Župi je poznat i kao Jerinin grad, a mnoge legende sačuvane u narodu ovog kraja govore nesumnjivo o tome da se tada na Kozniku mnogo radilo odnosno da mu je dat izuzetan značaj kao utvrđenju koje je trebalo da odigra ključnu ulogu u odbrani ovog prostora.

Poljane su specijalna grupa vinogradarskih naselja koja su u takvom obliku još jedino očuvane u Župi, ako se izuzmu slične (ali ne iste) pivnice u nekoliko sela u Negotinskoj krajini. Smeštene su u centralnom delu župskog vinogorja, u neposrednoj blizini Alekandrovca. Nastale su i ostale usred vinograda.
Naziv „poljane“ za ovakvo naselje, umesto „pivnica“ i „vinica“, svakako dolazi otuda što su ove podignute u atarima izvan sela, koje narod naziva opštim nazivom „polje“. Poljane u Župi su veoma stara naselja ruralne arhitekture koja na posetioca ostavljaju nezaboravan utisak. Podizali su ih u vinogradima kako planinci sa okolnih planina (Kopaonika, Goča, Željina, Ibarske doline...) tako i zemljoradnici čiji su vinogradi bili blizu sela. Poljane sa svih strana okružuju centar vinogorja - Aleksandrovac.
Posle podizanja novih vinograda, obnavljane su starije i izgrađivane nove zgrade, sa podrumima.

 

Poljana Lukarevina
Od samo najboljeg župskog groždja, dobija se najbolje župsko vino.
Od groždjane bajke, do istine o vinu,
sveta biljka - čokot
čiji se plodovi piju za pričešće,
uz slavski kolač
i za zdravlje,
NAZDRAVLJE

 
Slast prokupca, tamjanike i drenka odavde su u svet ponela sva Župska deca, taj neponovljivi ukus božanskog ružičastog pića ničim na nepcima nisu uspeli da zamene nigde u svetu. Posrećilo ima se i da o tome pevaju grleno i zvonko, od srca i meraklijski, da stihove pišu i da ih deca uz prva slova naizust kazuju... kao one na muralu Miroslava Buce Mirkovića u centru grada...